Уур биеийг зовооно, уул морийг зовооно гэж цэцэн үг байдаг. Гэвч уур бол биеийг үргэлж зовоодог биш, биеийг сэргээж тэнхрүүлдэг ч удаа байдаг юм. Эмгэн Буниа уурласны ачаар нойрноос сэргэж чангарав. Биед нь бөөн бөөн хүч чадал урсаж ирэх шиг болов. Тэгээд нэг босож нэг сууж гар хөлөө маажиж байв. Эмгэний цангинасан дуу өвгөнийг нойрноос сэрүүлэв. Бэр Сүрмаа савангийн хэлтэрхийгээр гангийн цоорхойг бөглөж гангийн тагийг засаж усанд хөллөх үхрээ барих зэрэг гадуур ажлаа хийж байв.
Хүү Доной:
– Биднийг цайгүй хаяад явчих нь нээ цаадах чинь. Энэ золигийг ер нь төрхөмд нь буцаана байгаа гэж ууртайгаар хүнгэнэв. Эцэг Цог:
– Одоогийн бүсгүйчүүд яасан айхтар юм. Эцэг эхтэйгээ хэрэлдэх нь байна шүү. Настнаа хүндлэх гэдгийг эд нар мартчихжээ. Манай муу Мандах ч арай ингэдэггүй сэн. Эмгэн Буниа:
– Та хоёрын залхуу өвчин бас энэ бэрд халдах нь ээ гэж цухалдан хэлэв.
Гэтэл гадаа морины төвөргөөн сонстож нэг морьтой хүн ирж буув. Сумын нарийн бичгийн дарга Тавхай гэрт орж ирэв.
– Сайн байна уу? гэж мэндэлсний дараа Сүрмааг дуудаж ирүүлэв. Тэгээд хэлэв:
– Сумын захиргаанаас Сүрмаа танд тушааж байна. Ирэх тавдугаар сард тасгийн ажил эхэлнэ. Сүүний тасагт эрхлэгчээр ажиллах хэдэн хүнийг аймгийн төвд болох нэг сарын хугацааны түр сургуульд явуулах хэрэгтэй боллоо. Түүнд таныг явуулах гэсэн тушаал энэ байна гээд улаан тамгатай бичгийг Сүрмаад өгөв. Сүрмаа баяртайгаар тушаалыг аваад уншиж:
– За би явъя гэж хэлэв.
Эмгэн Буниагийн царай цав цагаан болж:
– Үгүй, та нар юу хэлж байна? Хаашаа явах гэж юунд явах гэж байна? Эрүү өвдгөө тулсан эмгэн өвгөн хоёрыг орхиод явах гэж үү? Энэ хэдэн мал чинь чонын хоол болно. Энэ чинь наад тал нь бидний амьдрал цаад тал нь улсын хөрөнгө юм. Тавхай хэлэв:
– Танай хүү байна шүү дээ.
– Хүү гэнэ! Энэ чинь гэрийн бараа хардаггүй хүн. Дандаа сумын ажлаар ийш тийш шогшиж явдаг юм. Багийн ухуулагч гэж нэг гүйцэгдэхгүй ажилтай хүн наадах чинь.
– Багийн ухуулагч нэрийг бариад ухуулга ч хийхгүй дэмий хэсэж явдгийг нь бид мэдэж байна. Доной чи ер нь гэр орныхоо ажилд жаахан оролцож байвал зүгээр байх аа. Цог гуай, Буниа гуай та хоёр шиг ийм эрүүл саруул биетэй тавиад насны хүмүүсийг эмгэн өвгөн гэж хэн ч нэрлэхгүй. Та нар гэр малаа маллаад явж болохгүй яадаг юм. Танай бэрийг бид олон жилийн хол газар явуулчих гэж байгаа биш, нэг сарын хугацаагаар аймгийн төвд явуулах гэж байгаа юм. Сүрмаа тэгээд сумын эмэгтэйчүүдийн зөвлөлийн гишүүн хүн, сүүний тасгийн сургуульд яваад ирэхэд чухам болох ажил байгаа юм. Сүрмаа та маргааш суман дээр очих хэрэгтэй гээд мордохыг завдав.
– Ингэж бидний гарыг мухарлах гэж үү гэж өвгөн бархирав.
– Ингэж бидний гар хөлийг огтлох гэж үү – гэж эмгэн бархирав.
– Эр эм хоёрыг ингэж салгадаг улс уу? Манай ганц ажлын хүн Сүрмаа байгаа юм гэж Доной бархирав.
Тавхай хэлэв:
– Эр эмийг салгаагүй. Та нарын гар хөлийг чинь огтлоогүй. Дөрвөн хүний нэгийг нь ажилд томилж байна. Харин танайд ажлын хүн ганц байдаг чинь муухай хэрэг дээ. Танай гэрт дөрвөн хүн байгаа болохоор дөрвөн ажлын хүн байх хэрэгтэй. Ам хэлний ажлыг баахан татасхийгээд гар хөлийн ажлыг жаахан нэмсхийвэл аяндаа хамаг ажил чинь бүтнэ гээд явчхав.
Сүрмаа ус авчраад сайхан цай чанав. Хоол чанаж идэцгээв. Сүрмааг битгий яв гэж бүгдээр ухуулга хийв. Сүрмаа:
– Би явна. Би иймэрхүү зүйлд явъя ч гэж бодож байсан юм. Явъя гэдгийгээ Бурмаад хэлж байсан юм. Тэгэхлээр би заавал явна.
– Бурмаа та хоёр хуйвалдаад тэгээд чи дураараа тэнэж дунд чөмгөөрөө тоглох гэж байгаа хэрэг үү гэж Доной аашилж хэлэв.
– Би тэнэх гэж байгаа биш, нэг сарын сургууль хийж буцаж ирээд эндхийн сүүний тасагт ажил хийх болох байх. Чи гэр малынхаа ажилд оролц. Багийн ухуулагч байтугай багийн дарга ч хүртэл гэр малын ажилдаа туслалцаад байх юм байна. Намайг танайд ирэхээс урьд та нар болоод байсан, одоо ч бололгүй яах вэ дээ. Би танай бэр болохоос биш, танай зарц биш. Би ажил хийхгүй гэж байгаа юм биш, адилхан ажил хийе гэж байгаа юм. Донойгоос сална сарнина гэж байгаа юм биш, ганц сар сургууль хийгээд ирье гэж байна гэв.
– Харин Доной чи унтах идэх хоёроос өөр ажилгүй ингэж танхайрч явах юм бол чамайг ханиа гэж явахад хэцүү болно байх гэсэнд Доной Сүрмаагийн шийдвэртэй царайг хараад дахин үг хэлэхээс шантарч зогсов. Буниа ер нь их загнаад байвал бэрээ алдаж магадгүй гэж хаширлаад өөр талын ухаан гаргаж эхлэв.
– Сүрмаа, хүү минь ямар дээл өмсөж явах гэж байна? Ээжийнхээ бор торгон дээлийг өмсөөд яв. Санаснаа нуухгүй ингээд сайхан ярьдаг чинь зөв шүү дээ. Аль вэ толгойг нь үнсье гээд магнай дээр нь шов хийтэл үнсэв.